Behandelmodule Middelengebruik

De behandelmodule bestaat uit een trainershandboek en een deelnemerswerkboek. In het trainershandboek staat informatie over de behandelmodule, zijn de kernpunten van de behandelmodule beschreven met steeds een uitvoerige beschrijving van elke module. De opzet van het deelnemerswerkboek sluit aan bij de doelgroep en is voorzien van ondersteunende iconen en illustraties.

De behandelmodule sluit aan bij het zorgprogramma klinische behandeling, maar is zeker ook te gebruiken bij ambulante behandeling. De behandelmodule vloeit voort uit het besef dat effectieve behandeling van middelenproblematiek vraagt om meer dan symptoombestrijding of gedragscontrole. We kiezen nadrukkelijk voor een persoonsgerichte en motiverende benadering die is ingebed in een orthopedagogisch en therapeutisch leefklimaat. Binnen dat klimaat staan autonomie, relationele veiligheid, intrinsieke motivatie en positieve bekrachtiging centraal. De cliënt is niet alleen drager van probleemgedrag, maar bovenal een persoon met betekenisvolle verlangens, kwetsbaarheden en groeimogelijkheden.

De behandelmodule kent drie opeenvolgende modules die inhoudelijk én procesmatig met elkaar verbonden zijn:

1. Motivatie: deze module richt zich op het versterken van de bereidheid om te veranderen. Door middel van motiverende gespreksvoering, focussen, evocatie en het verkennen van waarden en doelen, wordt samen met de cliënt toegewerkt naar een persoonlijke motivatie voor gedragsverandering. De therapeutische relatie is hierbij de dragende factor.
2. Middelengebruik: in deze module komt het expliciete werken aan middelengebruik aan bod. Thema’s als veiligheid, beloning, risicovolle situaties en cognitieve herstructurering worden afgewisseld met contextgericht oefenen en het versterken van beschermende factoren. De module biedt ruimte voor maatwerk, waarbij keuzemodules kunnen worden ingezet op basis van het risicoprofiel en de hulpvraag van de cliënt.
3. Oefenen en doen: de laatste module is gericht op toepassing en generalisatie van wat geleerd is. Er is aandacht voor emotieregulatie, terugvalpreventie, weerstand tegen sociale druk en het oefenen van nieuw gedrag in reële contexten. Daarbij wordt aansluiting gezocht bij de leefwereld van de cliënt, inclusief diens sociale netwerk, begeleiders en vertrouwenspersonen.

Zeker de helft van de cliëntenpopulatie van De Borg gebruikt(e) verslavende middelen. Tijdens de behandeling kunnen cliënten deze training volgen, die afgestemd is op het ontwikkelingsniveau van doelgroep. De training wordt zowel ambulant als klinisch aangeboden en bij voorkeur in groepsverband aangeboden.

Pilotperiode

Van oktober 2025 t/m oktober 2026 wordt binnen de Borg-instellingen gebruik gemaakt van de behandelmodule Middelengebruik. In deze periode kan de training twee keer worden aangeboden. Trainers wordt gevraagd na afloop van de training een korte evaluatie in te vullen. Aan de hand van deze input bespreekt de werkgroep of de opzet van de behandelmodule nog aangepast wordt.